2. Valrisicotest
De valrisicotest van VeiligheidNL is een voorbeeld van een valrisicoinschatting. Het geeft een snelle inschatting van het valrisico. Het is van meerwaarde om deze jaarlijks bij alle thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder af te nemen. Degenen met een hoog valrisico worden daarmee eerder opgespoord én deze ouderen hebben veel baat bij het doorlopen van een uitgebreidere valanalyse zodat zij een valpreventieprogramma op maat kunnen volgen.
Er zijn twee factoren die valide blijken om een hoog valrisico op te sporen:
Valgeschiedenis
Moeite met bewegen, lopen of balans houden.
Wie neemt de valrisicotest af?
De Valrisicotest van VeiligheidNL kan worden uitgevoerd door POH’ers, paramedici, wijkverpleegkundigen, verzorgenden, ouderenadviseurs, Wmo-adviseurs, MBvO-docenten, buurtsportcoaches, apotheekmedewerkers en getrainde vrijwilligers (bijvoorbeeld veiligheidsadviseurs van het Rode Kruis, ouderenadviseurs van KBO-PCOB of welzijnsmedewerkers).
Waar wordt de valrisicotest afgenomen?
Een valrisicoschatting kun je uitvoeren tijdens regulier contact, op een plek waar ouderen vaak komen of als onderdeel van een andere activiteit.
1) Tijdens een regulier contact
Zorgprofessionals zoals wijkverpleegkundigen, apotheekmedewerkers, en praktijkondersteuners komen geregeld in contact met ouderen. Maar ook professionals buiten de zorg hebben contact met ouderen, zoals welzijnsmedewerkers, huishoudelijke hulp, vrijwilligers die huisbezoeken afleggen en medewerkers van het Wmo-loket. Tijdens deze reguliere contacten kan een korte valrisicoschatting uitgevoerd worden. Bijvoorbeeld in combinatie met de griepprik.
2) Op een plek waar ouderen vaak komen
Er zijn verschillende plekken waar ouderen vaak komen, waar je een valrisicoschatting kunt doen. Houd wel rekening met de privacy. Denk bijvoorbeeld aan plekken als: de markt, de bibliotheek, het buurthuis, de supermarkt, het tuincentrum.
3) Als onderdeel van een andere activiteit
Plezier is een belangrijke motivator. Als je de valrisicoschatting afneemt tijdens een activiteit die wordt georganiseerd voor ouderen, kun je bijvoorbeeld via een spel met de doelgroep in contact komen. Denk bijvoorbeeld aan:
Een bijeenkomst waar DobbelFit gespeeld wordt. DobbelFit is een kennis- en actiespel. In teamverband beantwoorden ouderen kennisvragen en doen ze beweegopdrachten. Ook wordt er actief gewerkt aan balans en spierkracht! Samen lachen en bewegen staat voorop!
Blijf Staan Bingo: de prijzen hebben te maken met valpreventie-activiteiten
Een bijeenkomst waar ouderen leuke testjes uitvoeren, die inzicht geven in hun eigen functioneren en bijdragen aan hun bewustwording en motivatie. Denk bijvoorbeeld aan:
Testjes voor balans en spierkracht
Reactietestjes
Een (rollator)parcours
Hoe wordt de valrisicotest afgenomen?
Stel de vragen rustig en observeer. Volg de pijlen op de kaart om te zien welke actie nodig is. Kies bij twijfel over het antwoord voor 'ja'. Het observeren van de mobiliteit is een belangrijk onderdeel van de Valrisicotest.
Als een oudere bij je binnenkomt, kun je al observeren of er een afwijking van het looppatroon te zien is. Je kunt daarbij letten op:
Pashoogte: komen de voeten van de grond of schuifelt de oudere?
Paslengte: zijn de rechter- en linkerpaslengte even groot?
Pascontinuïteit: zijn de passen continue, dus zonder tussenhalte?
Loophulpmiddel: gebruikt de oudere een loophulpmiddel of niet?
Steun zoeken: zoekt de oudere tijdens het lopen steun aan de muur of andere objecten?
Ook kun je observeren hoe de oudere gaat zitten:
Gaat dit in een veilige en vloeiende beweging?
Gaat dit op een onveilige manier en ploft de oudere neer?
Worden de handen gebruikt tijdens het gaan zitten?
Belangrijk om te weten:
Soms durven ouderen niet te zeggen dat ze zijn gevallen, vaak gaat het net goed.
Met het ouder worden neemt vaak het aantal activiteiten af.
Ouderen wennen eraan dat ze moeite hebben met bewegen. Dat ervaren ze niet altijd als probleem omdat ze zelf een oplossing bedacht hebben, zoals het gebruik van een hulpmiddel.
Ouderen die geen lichamelijke uitdagingen meer hebben, lopen het risico achteruit te gaan.
Meer achtergrondinformatie en bronnen
Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG). (2017, 1 oktober). Richtlijn Preventie van valincidenten bij ouderen. Geraadpleegd in 2024, van https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/preventie_van_valincidenten_bij_ouderen/startpagina_-_preventie_van_valincidenten_bij_ouderen.html
VeiligheidNL. 2020, september. Valanalyse: Zo beoordeel je valrisico bij ouderen. Geraadpleegd in 2021, van https://www.veiligheid.nl/.ibmmodres/domino/OpenAttachment/veiligheid/website.nsf/F952A83942467ABCC12585D8002C4588/asset/Valanalyse.pdf